Przebiśnieg Woronowa – zastosowanie w medycynie rosyjskiej
Przebiśnieg Woronowia jest małą, wieloletnią, cebulową rośliną zielną. Roślinę nazwano na cześć rosyjskiego botanika i znawcy flory Kaukazu, J. N. Woronowa. Wcześniej było źródłem alkaloidów galantaminy i likoryny, stosowanych w praktyce medycznej w leczeniu różnych chorób układu nerwowego, oddechowego, moczowego i narządów wzroku.
Obecnie przebiśnieg Woronowa nie jest rośliną farmakopealną, ale wcześniej był wymieniony w 10. wydaniu Farmakopei Państwowej ZSRR. Cebule przebiśniegu Woronowa zaproponowano jako surowiec leczniczy ze względu na zawartą w nich cenną substancję chemiczną – alkaloid galantaminę (0,07 – 0,15%). Substancja galantamina (Galanthaminum) jest produktem leczniczym, inhibitorem cholinesterazy stosowanym w leczeniu różnych chorób układu nerwowego, w tym choroby Alzheimera, polio (w okresie rekonwalescencji i okresie skutków resztkowych), mózgowego porażenia dziecięcego, idiopatycznego niedowładu nerwu twarzowego, zapalenia korzonków nerwowych itp. Została po raz pierwszy wyizolowana w 1951 roku przez radzieckich naukowców (MD Maszkowskiego i R.P. Kruglikowej-Lwowej) z cebul przebiśniegu Woronowa. Później (w 1956 roku) bułgarscy naukowcy L. Iwanowa i D. Paskow wyekstrahowali tę substancję z cebul przebiśniegu pospolitego.
Obecnie, ze względu na trudności ze zbiorem rośliny i brak odpowiedniej bazy surowcowej, przebiśnieg Woronowa nie jest uważany za główne źródło galantaminy.
Przeciwwskazania i skutki uboczne
Przebiśnieg Woronowa jest rośliną trującą. Jego stosowanie w celach leczniczych jest przeciwwskazane w czasie ciąży, karmienia piersią, w dzieciństwie oraz w przypadku indywidualnej nietolerancji. Alkaloid galantamina, wchodzący w skład składu chemicznego przebiśniegu Woronowa, jest przeciwwskazany dla osób cierpiących na epilepsję, chorobę wieńcową, hiperkinezę, ciężkie zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie i astmę oskrzelową. W przypadku indywidualnej nietolerancji galantaminy i jej przedawkowania obserwowano zawroty głowy, nudności, wymioty, zwiększone wydzielanie śliny, silne pocenie się, bradykardię, drgawki itp.
Przebiśnieg Woronowia jest wieloletnią, cebulową rośliną zielną. Cebula ma średnicę do 3 cm, jest biała, mętna, otoczona żółtobrązowymi łuskami zewnętrznymi, często otoczonymi przez małe cebulki.
Łodyga kwiatowa osiąga wysokość 10-30 cm i na jej szczycie znajduje się jeden zwisający, biały kwiat. Okwiat ma kształt korony, jest prosty, złożony z 6 listków różnej wielkości. Listki zewnętrzne mają długość 15-20 mm, są podłużnie jajowate, wewnętrzne są krótsze od zewnętrznych, szersze, klinowate, zwężające się ku dołowi, płaskie, karbowane na górze, z zieloną, nerkowatą lub sercowatą plamką. Pręcików jest 6, słupek ma trójkomórkową zalążnię. Kwiaty o przyjemnym zapachu.
Liście (jest ich 2) odziomkowe, szerokoliniowe, długości 20-25 cm, szerokości 1,5-2 cm, stopniowo zwężające się ku górze, jasnozielone, płaskie, lekko wygięte, z 2 podłużnymi bocznymi, pod koniec kwitnienia wygięte; pojawiają się jednocześnie z kwiatami. Z wiekiem liście silnie odchylają się od kierunku strzałki, a nawet lekko zwijają, co jest cechą charakterystyczną tego gatunku.
Owocem jest zielona torebka otwierająca się na trzy części. Nasiona mają długość 3 mm, nieregularny kształt, są lekko fasetowane, szeroko eliptyczne lub kuliste, ciemnobrązowe.
Przebiśnieg Woronowa kwitnie w styczniu – lutym (pod koniec lutego – marcu). Na początku maja liście i łodygi kwiatowe żółkną, opadają, a w czerwcu zamierają. Owoce dojrzewają na powierzchni gleby. Wzrost cebulek rozpoczyna się jesienią, ale pędy nie wyrastają na powierzchnię gleby.
Jako surowiec leczniczy wykorzystuje się cebule przebiśniegu Woronowa, a rzadziej jego nadziemną część. Cebul roślin nie przechowuje się w celu późniejszego wykorzystania; wykopuje się je w momencie pełnego rozwoju, oczyszcza z ziemi i wykorzystuje zgodnie z przeznaczeniem. Nadziemnej części rośliny również nie zbiera się w celu późniejszego wykorzystania: trawę ścina się w momencie pojawienia się kwiatów i wykorzystuje świeżą do przygotowywania naparów, nalewek i wywarów.
Zarówno cebulka przebiśniegu Woronowa, jak i jej nadziemna część zawierają alkaloidy galantaminę (0,07–0,15%), likorynę (0,1%), galantynę (0,2–0,3%), garbniki, kwasy organiczne, witaminy i inne substancje. W korzeniach rośliny wykryto obecność galantamidyny, galantyny i likoryny. Pozostałe substancje wchodzące w skład chemiczny rośliny nie mają znaczenia z medycznego punktu widzenia.
Zawarta w przebiśniegu Woronowa alkaloidowa galantamina powoduje zwiększenie wydzielania śliny, nasila reakcję mięśni szkieletowych na główny neuroprzekaźnik układu przywspółczulnego – acetylocholinę, przywraca przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Wiadomo też, że zawarta w roślinie galantamina wzmaga skurcze mięśni gładkich macicy oraz perystaltykę jelit, a także aktywuje wydzielanie gruczołów trawiennych, oskrzelowych i potowych.
Przebiśnieg Woronowa wykazuje pozytywne działanie lecznicze na impotencję spowodowaną wyczerpaniem nerwowym. W medycynie ludowej z ziela (liści i kwiatów) przebiśniegu Woronowa sporządza się nalewkę alkoholową w celu leczenia impotencji u mężczyzn. Natomiast nalewkę z cebulek przebiśniegu lekarze stosują zewnętrznie na różne choroby skóry (np. świerzb, czyraczność), zakażenia grzybicze. Napar wodny z kwiatów i liści przebiśniegu Woronowa stosuje się do przemywania ran i otarć. Roślina ta jest znana ze swoich właściwości leczniczych w leczeniu nadciśnienia, zaburzeń nerwowych, bezsenności, braku miesiączki, zapalenia macicy i przydatków, a także zapalenia pęcherza moczowego, bólów brzucha, przeziębień i zapalenia oskrzeli. Również w medycynie tradycyjnej wykorzystuje się cebulki przebiśniegu Woronowa do celów leczniczych: przyrządza się z nich papkę, miesza z ciastem żytnim wymieszanym ze śmietaną lub śmietaną i przykłada na noc do bolącego miejsca przy zapaleniu nerwu trójdzielnego lub półpaścu.
Roślina niewłaściwie wykorzystana może być silnie trująca.
Tekst nie stanowi porady medycznej
