Olcha/Olsza czarna – zastosowanie

Ludzie od dawna cenili olszę i nadali jej wiele nazw. Dlatego czarną olszę nazywamy tak: wilcha, ilcha, olszyna, oleszyna, oleszyna, olesznik, olsza, oleszenka, elokha, świerk.
Dawno temu, 100-200 lat temu, w Karpatach stosowano olszę czarną i szarą do leczenia przewodu pokarmowego (kora i pędy). W największym stopniu wykorzystano olszę czarną.

Na Rusi stosowano pędy do leczenia gardła i jamy ustnej w procesach zapalnych. W przypadku mastopatii zaleca się przykładanie świeżych, ugotowanych na parze liści do klatki piersiowej kilka razy dziennie. Zalecano również stosowanie jej u kobiet karmiących piersią w celu zwiększenia przepływu mleka. A zimą, gdy nie było świeżych liści, używano suchych.

Ukraińcy stosowali również wywar i świeże liście olchy do leczenia ran i ropni. Bardzo ciekawą ludową metodą leczenia reumatyzmu, dny moczanowej i częściowego paraliżu są „suche kąpiele” ze świeżych młodych liści olchy (wspominają o nich w swoich pracach Mychajło Nosal, Wasyl Komendar). Osobę chorą umieszczano w beczce z liśćmi olchy i trzymano tam przez długi czas, po podgrzaniu liści pod ogniem. Jak się okazało, liście olchy zawierają salicyl, czyli naszą aspirynę, która najwyraźniej miała dobroczynny wpływ na pacjenta siedzącego po szyję w beczce z liści.

W średniowieczu europejskim olsza była regularnie wspominana w zielnikach (W. Strabon, Hildegade z Bingen, XII w.). Późniejsi zielarze z XVI–XVII wieku zalecali stosowanie olchy jako środka zewnętrznego, a wywar z liści stosowano na dnę moczanową i choroby grzybicze stóp.

Olsza czarna kwitnie w kwietniu-maju, olsza szara w marcu-kwietniu (2-3 tygodnie przed olszą czarną), a olsza zielona w maju-czerwcu. Wiosną pszczoły zbierają pyłek z drzew olchowych oraz wydzieliny żywiczne z pąków i liści, z których produkują propolis. Olsza szara i czarna wytwarzają dużo pyłku, który służy pszczołom jako pokarm jeszcze przed kwitnieniem.

Pączki olchy liściowe, kwiatowe męskie i żeńskie są cennym surowcem zielarskim. Stosuje się je wewnętrznie oraz zewnętrznie. Lista działań leczniczych jest imponująca.

Jak pisze dr Różański:

“Działanie: estrogenne, antyandrogenne, regulujące gospodarkę hormonalną, przeciwmiażdżycowe, przeciwbakteryjne, przeciwroztoczowe, przeciwkrwotoczne (hamujące krwawienia), przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwtrądzikowe, uspokajające, przeciwzapalne, przeciwwysiękowe, moczopędne, przeciwobrzękowe, przeciwreumatyczne, przeciwalergiczne, przeciwbiegunkowe, rozkurczowe, hamujące nadmierne krwawienia miesiączkowe, zmniejszające wydzielanie mleka. Może dziać korzystnie przy łuszczycy i chorobach autoimmunologicznych. Wymiata wolne rodniki i nadtlenki.

Zastosowanie: choroby ginekologiczne (upławy, nadżerki, zapalenie przydatków, nieregularne, bolesne i nadmierne krwawienia miesiączkowe), hiperandrogenizm u kobiet, niedobór testosteronu, nadmiar prolaktyny i progesteronu, miażdżyca, trądzik, w tym również sterydowy i androgenny, hirsutyzm (wirylizm), nowotwory, mlekotok, reumatyzm, bóle różnego pochodzenia, choroby gorączkowe, nieżyt przewodu pokarmowego, biegunka, nieżyty układu oddechowego, zapalenie nerek z krwiomoczem, choroba wrzodowa, hemoroidy, brodawczaki jelita grubego (+ glistnik jaskółcze ziele 1:1 – odwar), zatrucia, choroby alergiczne, obrzęki, przewlekłe schorzenia skórne, stany zapalne gardła, nosa i języka, bolesne nadżerki w jamie ustnej, choroby zakaźne. Zewnętrznie (płukanki, okłady, przemywanie): trudno gojące się rany, ropnie, łojotok, wyprysk, atopowe zapalenie skóry, wirusowe choroby skóry, trądzik, łuszczyca, toczeń, liszaje, liszajce, owrzodzenia, nadżerki ginekologiczne, stany zapalne oczu (powiek, spojówek, rogówki, białkówki, gruczołów łzowych), wypadanie włosów, rozdwajanie końcówek włosów, brak połysku włosów, przedwczesne siwienie włosów (odwar). Stosowanie zewnętrzne skojarzyć z zażywanie doustnym preparatów olchy.”

Receptura z gałązkami olchy na obrzęki węzłów chłonnych autorstwa doktora Henryka Różańskiego, do stosowania m. in. przy boreliozie:

kłącze + ziele podagrycznika 100 ml
korzeń omanu 100 ml
ziele tojeści 100 ml
ziele kurdybanka 50 ml
gałązki grabu lub olchy 100 ml
ziele lub kwiat krwiściągu 50 ml
galasy 50 ml lub kwas galusowy 5-7g
sarasaparilla (=smilax) 50 ml (można kupować w sklepach z yerba mate)
ziele psianki słodkogórz lub ziele czworolistu 25 ml

dla wzmocnienia krążenia limfy dać cymol lub terpenol 10 ml lub olejek bazyliowy
citral lub citronelol 5 ml lub olejek melisowy, lemongrassowy lub cytronellowy

Zmieszać i zaparzać gorącym mlekiem. Mleko wchodzi szybko do limfy, bo nie przechodzi przez krew. Jeśli nie można zastosować mleka, to zagotować w wodzie i odstawić pod przykryciem na 45-60min.
Dawka: 1 łyżka stołowa mieszanki na szklankę, wypić pół szklanki 1 raz dziennie. W przypadku złego samopoczucia, zmniejszyć dawkę do 1/4 szklanki. Przechowywać w lodówce.
Stosować 5-7 dni.
Mocno czyści krew.

Skład podany w ml – objętość wysuszonych i rozdrobnionych ziół.

Te zwisające „kotki” bogate są w pyłek, triterpeny (lupeol, betulina), fitosterole (taraksasterol, beta-sitosterol, stigmasterol, lanosterol), flawonoidy (kwercetyna, hiperozyd, kemferol, mirycetyna), fitohormony, śluzy i żywice oraz olejek eteryczny.

Pyłek to znakomite źródło białka. Kwiatostany olszowe dodatkowo spożywane na surowo lub w mocnym naparze są również znakomitym źródłem witaminy C, witaminy P i kwasu foliowego.

Jako surowiec zielarski kwiatostany leszczyny i olszy działają przeciwzapalnie, odkażająco, odtruwająco i estrogennie. Ze względu na zawartość fitohormonów regulują gospodarkę hormonalną organizmu – polecane są w leczeniu przerostu gruczołu krokowego i zaburzeń okresu przekwitania oraz pokwitania. Przeciwzapalne działanie ukoi stany zapalne układu moczowego i płciowego, gruczołu mlekowego piersi i gardła. Napar z kwiatostanów leszczyny i olszy można bezpiecznie podawać niemowlętom przy kaszlu i zapaleniu gardła oraz oskrzeli. Ze względu na swe działanie odkażające i odtruwające sprawdzi się przy leczeniu zaburzeń przemiany materii, zatruć, nieżytach przewodu pokarmowego, przewlekłych chorobach skórnych na tle autoagresji i zaburzeniach metabolicznych. Mocne napary i spożyte świeże kwiaty olszy dodatkowo wykazują silne działanie przeciwpasożytnicze. Olsza działa bakterio- i wirusobójczo, obkurcza naczynia krwionośne zmniejszając przekrwienie, likwiduje wysięki, działa przeciwbólowo. Pamiętajmy jednak, że pyłek zawarty w kwiatach leszczyny i olszy może wywołać silne reakcje alergiczne u osób na niego uczulonych.

NAPAR Z KWIATOSTANÓW LESZCZYNY I OLSZY – przepis

1-2 łyżki kwiatów zalać 1 szklanką wrzącego mleka lub wody, odstawić na 20 minut pod przykryciem, przecedzić, osłodzić miodem lub sokiem. Pić przy przeziębieniu, bezsenności, depresji, osłabieniu i chorobach skórnych na tle zaburzeń hormonalnych i przemiany materii, 2-4 szklanki naparu dziennie. Napar można podawać dzieciom i niemowlętom w dawce jedna łyżeczka cztery razy dziennie.

Doskonałe są również syropy sporządzone na świeżych kwiatach olchy i leszczyny, które można sporządzić na miodzie, winie, roztworze wodno-alkoholowym cukru i sorbitolu. Sprawdzają się w kaszlu, przeziębieniu i chrypce.

KOMPRES NA OCZY – przepis

Z mocnego naparu z suszonych lub świeżych pączków i kwiatostanów leszczyny i olchy można przygotować kompres na oczy. Namoczyć miękką gazę w przestudzonym ziołowym naparze. Pozostawić na oczach przez około 30 minut. Kompres niweluje pieczenie oczu, zmniejsza opuchliznę oraz cienie pod oczami.

Nalewka dla oczyszczenia organizmu

1 część kory olchy

1 część kory czeremchy

1/2 części kory leszczyny

1 część gałązek brzozy

1 część kwiatów nagietka

200 ml alkoholu 40%

Rozdrobnione części roślinne zalej alkoholem w stosunku 1:3, ustaw w miejscu ciepłym. Codziennie wstrząśnij, chroń od światła. Po 2 tygodniach przefiltruj. Pij 2 razy dziennie po łyżce mikstury wymieszanej z wodą.

Do swojej mikstury oczyszczającej użyłam:

• gałązek brzozy, które oczyszczają organizm ze szkodliwych produktów, ochraniają miąższ wątroby, działają ogólnie wzmacniająco, uszczelniają naczynia krwionośne, regulują trawienie
• kory czeremchy, która zawiera glikozydy cyjanogenne, wywiera wpływ przeciwnowotworowy. W medycynie ludowej używana była jako środek moczopędny i przeciwreumatyczny.
• kory leszczyny
• kwiatu nagietka – lubię go dodawać do swoich mikstur, kwiat nagietka działa immunopobudzająco, zwiększa ogólną odporność, pobudza czynność wątroby, podnosi ilość wydalanego moczu, co przyczynia się również do wydalania z organizmu szkodliwych metabolitów. Wykryte w nagietku saponiny mają budowę podobną do saponin żeń-szenia i eleuterokoka, adaptogenów rodem z Dalekiego Wschodu. (wg Ożarowskiego).

Tekst nie stanowi porady medycznej