Niecierpek – szklany kwiat
Niecierpek liczy około 500 gatunków i najwyraźniej nie wszyscy jego przedstawiciele są znani. Rośliny te są powszechnie określane we Włoszech jako „szklane trzciny”, „szklany kwiat” lub „piękni mali ludzie”.
Niecierpek gruczołowy Impatiens grandulifera to nazwa niezwykle pięknej rośliny, od której zaczęła się ta historia. Jest to również jednoroczna roślina zielna, jej inne nazwy to balsam gruczołowy, gruczołowy lub żelazonośny.
Liście są większe do 12 cm długości, kwiaty duże zebrane są w grona po 2-14 kwiatów na długich szypułkach, występują w różnych kolorach – białym, różowym, często winnoczerwonym.
Niecierpek gruczołowy pochodzi z Himalajów, został wprowadzony jako roślina ozdobna, obecnie jest powszechny w lasach umiarkowanych szerokości geograficznych. Gruczołowy – nazwa pochodzi od obecności gruczołów u podstawy liści.
Niecierpek gruczołowy można spotkać w parkach, nad wodą, w zacienionych miejscach w wąwozach. W moich rejonach, spotkać go można głownie nad rzekami, a w okresie kwitnienia wygląda naprawdę niesamowicie.
Ta niesamowita delikatna roślina przypomina niejako orchideę w miniaturze, wystarczy przyjrzeć się uważnie.
Kwiaty winnoczerwone, białe, różowe tego typu niecierpków są duże, proste, zebrane w baldaszkowate pędzle po 10-14 sztuk. Płatki mają długość 3-3,5 cm. Kwiaty mają delikatny i delikatny zapach, zapylane są przez różne owady, ale najczęściej przez trzmiele. Drażliwy gruczoł ma ciekawe cechy. Podczas kwitnienia jej liście wydzielają krople słodkiego i pachnącego soku wzdłuż krawędzi, który po odparowaniu tworzy kryształki cukru. Przyciągają mrówki. Szypułki podczas kwitnienia są znacznie wydłużone i chowają się jak pod parasolem, pod liśćmi, chroniąc kwiaty przed deszczem. Średnica kwiatu (przy wystarczającej ilości ciepła i wilgoci) wynosi 3 cm W suchych latach drażliwy gruczoł pokryty jest małymi kwiatami, jednak w dużych ilościach. Są bardziej zamknięte, ale kiedy nasiona z tych kwiatów wpadną w żyzne środowisko, dają piękne duże kwiaty.
Nasiona są przenoszone przez ptaki i zwierzęta na duże odległości. Co roku wyrasta z nich wiele nowych roślin. Nie tracą zdolności kiełkowania przez osiem lat.
Ciekawe funkcje:
W fazie kwitnienia krople słodkiego i pachnącego soku wyróżniają się na liściach wzdłuż krawędzi, które po odparowaniu tworzą kryształki cukru. Przyciągają mrówki.
Stwierdzono znaczny polimorfizm (zmienność) barwy kwiatów: od białej do bordowo-czerwonej.
Obserwuje się genetycznie ustaloną zmienność geograficzną
Podczas cięcia rośliny szybko tracą turgor (ciśnienie wewnętrzne) i więdną.
W Bieszczadach można spotkać Niecierpka gruczołowatego (Impatiens glandulifera Royle), o dużych kwiatach w kolorze purpurowm, czerwonym, liliowym, różowym lub białym dorastający do ok. 2 m wys. Nadaje się do uprawy w ogrodach. Wydziela przyjemny zapach. Owoce mają wydłużone torebki pękające i zwijające się przy dotknięciu. Nie lubi pełnego słońca i potrzebuje sporo wody, albo chociaż stale wilgotnego podłoża.
Niecierpek w kuchni
Kulinarne zastosowanie tej rośliny jest bardzo proste. Kwiatami można udekorować ciasta, desery czy słodkie dania obiadowe. Można dodać do sałatek, podkreślając ich smak octem domowej roboty. Natomiast nasiona można zjadać prosto z krzaczka: są zasobne w białko, bardzo smaczne i sycące. Te niedojrzałe nasionka, czyli białe są zdecydowanie łagodniejsze i nieco waniliowe w smaku i zapachu. Nasiona dojrzałe czyli czarne już, można dodać do gotującego mleka i podać z musli, zrobić budyń czy inne danie na mleku.
Właściwości lecznicze i działanie niecierpka
Ze wszystkich wymienionych niecierpków wszystkie gatunki zawierają właściwości lecznicze. Zbieramy w okresie kwitnienia i owocowania. Teraz jest najlepszy na to czas: jeszcze są kwiaty i już są pierwsze torebki nasienne. Suszyć należy w ciemnym przewiewnym pomieszczeniu, ale pamiętać należy, iż torebki nasienne otwierają się podczas suszenia i nasionka jak z automatu wyskakują i rozsiewają się wszędzie.
Jednakże mimo swojej aktywności nasiennej, jest to bardzo cenna roślina leczniczo. Olej z nasion jest bogaty w wit. F i fitosterole. Roślina w swym składzie zawiera m.in.: żywice, flawonoidy (kwercetyna, kemferol), olejek eteryczny, alkohol cerylowy, fenolokwasy (kwas wanilinowy, ferulowy, p-kumarowy, kawowy), barwniki karotenoidowe i leukodelfinidynę.
Niecierpek ma działanie hamujące autoagresję immunologiczną, przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe, przeciwłuszczycowe, przeciwreumatyczne, przecwitrądzikowe, antyandrogenne, przeciwmiażdżycowe, przeciwalergiczne oraz ochronne na miąższ wątroby, nerek i serca.
Maceraty olejowe są doskonałym środkiem na pielęgnację skóry problematycznej, łuszczycowej z AZS i trądzikowej.
Napar z kwiatów stosowany jako wcierka do włosów po myciu, nadaje włosom siwym i jasnym ładny złocisty odcień, wspomaga regenerację skóry głowy oraz ukrwienie. Napar służy również do okładów na oczy i skórę w stanach zapalnych.
A jeśli chodzi o świeże ziele tej wspaniałej rośliny warto pamiętać, iż roztarty liść jest cennym środkiem na poparzenia pokrzywą, stłuczenia czy obtarcia skóry. Jeśli, więc jesteśmy w lesie lub daleko od apteczki z pierwszą pomocą, a mamy jakiegoś niecierpka przed sobą i problem, to warto wykorzystać właściwości lecznicze tej rośliny.
Jak działa niecierpek
Niecierpek ma bardzo wszechstronne działanie :
przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe, hamujące choroby z agresji immunologicznej, przeciwłuszczycowe, działa przeciwko toczniowo, toczniowe, przeciwreumatyczne, przeciwko atopowemu zapaleniu skóry, przeciwtrądzikowe, antyandrogenne, hipoglikemiczne, przeciwmiażdżycowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybowe (układowe), przeciwalergiczne, lekko rozwalniające, ochronne na miąższ wątroby, nerek i serce, przeciwnowotworowe.
Jeśli przygotujesz sobie płukankę z naparu ziela z owocami, wzmocnisz włosy, a okładami z naparu wyleczysz stany zapalne i alergiczne spojówek.
Macerat z ziela lub świeżych owoców niecierpka
100 g świeżego ziela lub samych owoców rozdrobnij albo zmiel, zalej 200 ml ciepłej wody i 100 ml ciepłego alkoholu 40%, odstaw na 8 godzin, po czym przezedź.
Pij 2 razy dziennie po 10-15 ml. Możesz stosować w formie okładów, a jeśli chcesz mieć na zimę, rozlej w foremki do lodu po 10-15-20 ml i włóż do zamrażalnika. Macerat zachowuje świeżość i aktywność przez rok.
Może o tym nie wiesz, ale niecierpek jest leczniczy, ale też jest jadalny, a do tego smaczny.
Jeść możesz kwiaty, przyrządzając je jak szpinak, albo zasuszyć i z dodatkiem czosnku mieć super przyprawę. Nasiona możesz jeść też na surowo, aczkolwiek wiadomo, że dzikich roślin nie zawsze można jeść dużo, bo przecież każdy reaguje inaczej. Ale trochę można zjeść.
Tak więc dotykaj niecierpk i z radością zbieraj go, mimo jego niecierpliwej natury.
Kiedy poparzysz się pokrzywami, albo pogryzą cię komary, sięgnij po jego liście, przyłóż je do bolącego miejsca.
Pij więc niecierpkowe herbatki, miej choć troszkę zaszuszonych kwiatków. Krótko mówiąc, pokochaj niecierpka !
