Dąb według babcinych przepisów
Zwany we Francji „królem lasów” . Jedno z najstarszych znanych drzew. Przed tysiącami lat żołędzie były pokarmem ludów Północy, a Pliniusz., podaje nawet, że służyły za pożywienie wcześniej jeszcze niż pszenica. I współcześnie żołędzie w czasie wojny, a na dalekiej północy
— w okresach nieurodzajów — ze względu na wysoką zawartość węglowodanów — stanowią uzupełniający składnik pokarmowy.
Używały go nasze babki, prababki i znany jest od wieków jako środek zarówno do stosowania wewnętrznego, jak i zewnętrznego.
Właściwości lecznicze
Stosowany w medycynie już w średniowieczu, używany był w podobnych, jak dziś, przypadkach chorobowych.
Surowcem jest kora (Cortex Quercus) z pni i gałęzi młodych drzew.
Skład chemiczny i działanie.
W korze występują garbniki (pochodne katechiny i kwasu elagowego), pseudogarbniki — kwas galusowy, łlawonoidy (kwercetyna),
trójterpeny, związki żywicowe. Dzięki dużej zawartości w surowcu garbników, przetwory z kory mają przede wszystkim działanie ściągające.
Zastosowanie.
W dawnej medycynie ludowej odwarem z kory leczono świerzb, odmrożenia i liszaje. Stosowany jest dziś wewnętrznie w schorzeniach przewodu pokarmowego (jak nieżyt żołądka i jelit oraz uporczywe biegunki) — zmniejsza stany zapalne uszkodzonych błon śluzowych przewodu pokarmowego, działa przeciwbakteryjnie; w chorobach nerek i pęcherza, a także w nadmiernym krwawieniu
miesiączkowym.
Kora dębu ma wielostronny i różnorodny wpływ na organizm. Kora dębu zawiera wiele unikalnych związków biologicznie czynnych, które korzystnie wpływają na organizm człowieka. Surowce roślinne zawierają:
- związki garbujące – mają właściwość wiązania białek, co zakłóca żywotną aktywność patogennej mikroflory, tłumiąc w ten sposób aktywność drobnoustrojów i proces ich rozmnażania;
- katechiny – związki te nadają korze dębu właściwości antybakteryjne;
- pentozany – działają przeciwzapalnie;
- pektyny – pomagają normalizować pracę układu trawiennego.
Kora dębu zawiera dużo flawonoidów, białek i skrobi, która stymuluje proces regeneracji komórek i tkanek. Działają leczniczo, stymulując procesy odbudowy błon śluzowych oraz łagodząc podrażnienia i stany zapalne.
Zewnętrznie kora dębu używana jest w postaci odwaru do płukania i przemywania w stanach zapalnych gardła, dziąseł, w żylakach odbytu, w upławach; także w odmrożeniach i oparzeniach, zewnętrznych krwotokach. W homeopatii środkiem leczniczym są żołędzie (Semen Quercus).
Postacie leku
Odwar. Łyżkę stołową kory dębu zalać szklanką zimnej wody, gotować 10 min i odcedzić. Pić 1—3 razy dziennie po */2 szklanki odwaru. Odwar przygotowany z podwójnej ilości kory używać do płukanek, okładów, obmywań.
Odwar do kąpieli. Z 5 łyżek kory dębowej przygotować 0,5 litra odwaru na 1 kąpiel (szczególnie polecana w przewlekłych schorzeniach skóry, w żylakach odbytu). Wskazany dodatek kwiatów rumianku.
Na biegunkę
1 łyżka. l. pokruszoną suszoną korę dębu zalać 0,5 litra wrzącej wody. Przechowywać w łaźni wodnej przez 15 minut, pozostawić na 1 godzinę, odcedzić, wycisnąć. Doprowadź przegotowaną wodę do pierwotnej objętości. Weź 1/3 szklanki 3 razy dziennie 20 minut przed posiłkiem.
Na zapalenie spojówek
2 łyżeczki. pokruszoną korę dębu zalać szklanką zimnej wody, doprowadzić do wrzenia, gotować 3-5 minut, ostudzić, przecedzić. Stosować ciepłe płyny do oczu, rozcieńczone w połowie wodą – 2-3 razy dziennie przez 15-20 minut.
W przypadku jaskry,
etap 4. l. zalać popiół dębowy litrem wrzącej wody, pozostawić na jeden dzień, przecedzić. Weź 3 łyżki. l. 3 razy dziennie 30 minut przed posiłkiem. Kurs trwa 2 tygodnie, następnie zrób sobie przerwę na 5 dni i powtórz leczenie.
W przypadku atopowego zapalenia skóry i egzemy u dzieci
należy 250 g rozdrobnionej kory dębu zalać 1,5 litra wody, gotować przez 10 minut, odcedzić i wlać do wanny. Czas trwania zabiegu wynosi 20 minut. Nie używaj mydła ani szamponu.
Żołędzie dębowe są namiastką kawy. Ze względu na dużą ilość węglowodanów i skrobi —często dodawane były do karmy dla świń. Cennym surowcem w garbarstwie jest kora (niegdyś wyrabiano z niej także czarną farbę), drewno stanowi doskonały materiał budulcowy.
Z młodych dębczaków wyrabiane były biczyska. W tym celu dzielono dąb (rozczepiano) na 9 części i splatano u cienkiego końca.
Dąb czczony jeszcze w starożytnej Grecji jako drzewo święte, poświęcone bogu słońca i sztuki — Apollinowi — miał wielkie znaczenie w obrzędach Słowian. Pod dębem składano ofiary, odbywały się sądy i narady wojenne. Był częstym motywem w pieśniach, przysłowiach
— zawsze jako symbol siły i powagi. Z jego witek skręcano rózgi weselne, a suszone liście, wkładane w strzechę lub ściany, strzec miały domostwo od złych uroków. Z liści i żołędzi wróżono o plonach złych lub dobrych, urodzajach lub pożarach.