Alchemiczny dar niebios – glistnik, jaskółcze ziele

„Gdyby kto serce kretowe miał, zwycięży wszystkich nieprzyjacielów, wszystkie sprawy a swary uspokoi. A jeśli to położone będzie na głowie chorego, a jeśli ma umrzeć – będzie śpiewał głosem wielkim, jeśli nie, płakać będzie”

Napisał o glistniku wielki uczony średniowiecza Albert Wielki (Albertus Magnus) w „Księdze sekretów o cnotach ziół, Kamieni i Zwierząt niektórych” wydanej w Polsce w XVII wieku.

JASKÓŁCZE ZIELE, GLISTNIK CHELIDONIUM MAIUS

Inne nazwy rośliny: Celidonia, cencylia, cyndalia, glistnik pospolity, glistownik, złotnik, żółtnik, listewnik, ziele od brodawek. W starych książkach zielarskich występuje pod nazwami:  łaska Pana Boga, ziele Marii, Boży dar, liście Pana Boga, złoty korzeń, oczne ziele. Określenia te świadczą o dużym poważaniu jakim niegdyś cieszyło się ziele, dziś niestety uważane przez szerokie kręgi społeczeństwa za trujący chwast. Przyczynę tej niechęci można upatrywać w tym, że w początkowym okresie rozwoju przemysłu farmaceutycznego potępiono wszystkie wartościowe rośliny aby w ten sposób odwieść ludność od stosowania ziół a zachęcić do używania leków syntetycznych.

Przed wojną podjęto próbę wstrzykiwania wyciągów glistnika w leczeniu nowotworowego guza! Współcześnie niektóre leki przeciwnowotworowe zawierają w sobie alkaloidy glistnika. W XXI zaczęto ograniczać stosowanie glistnika z uwagi na jego działanie niszczące wątrobę. Co ciekawe, wielu fitoterapeutów uważa, że takie działanie nie występuje gdy do leczenia wykorzystujemy całą roślinę, a to destrukcyjne działanie odnosi się wyłącznie do wyizolowanych alkaloidów. Czyli tradycyjnie, jak z wieloma innymi cennymi ziółkami – nasi przodkowie używali od setek lat z powodzeniem, nam się dzisiaj wmawia, że szkodzą.
Wnioski nasuwają się same…

Nazwa naukowa chelidonium pochodzi od greckiego słowa chelidon oznaczającego jaskółkę. Etymologia tych określeń związana jest ze zbieżnością terminu zakwitania i zamierania rośliny, ziele rozkwita wraz z przylotem jaskółek, a zamiera wraz z ich odlotem, co opisał Pedanios Dioskurydes. Natomiast w XVII w. angielski botanik i lekarz Nicholas Culpeper tłumaczył inaczej związek jaskółek z rośliną, dowodził on, że ziele wykorzystywane jest przez jaskółki do regeneracji oczu, w przypadku ich wydłubania pisklętom, co zresztą sam potwierdził. Zauważył on, że po wydłubaniu młodym jaskółkom źrenic, ich oczy mogą zdrowieć, choć nie zauważył jednak w jaki sposób dorosłe jaskółki korzystały z glistnika faktem jest, że je regeneruje.
Słowo chelidonium stosowane było także w Starożytnym Rzymie w odniesieniu do tej rośliny oraz wyrabianej z niego maści na oczy. Nazwa gatunkowa majus oznacza „większy”.
Druga ludowa polska nazwa glistnik natomiast wskazuje na fakt wykorzystywania go w dawnych czasach do zwalczania pasożytów (glista ludzka Ascaris lumbricoides) w przewodzie pokarmowym.
Najstarsza udokumentowana nazwa glistnika w Polsce to Złotokwiat, zapisano ją w rękopisie z 1468 roku.

Alchemicy ceniący sobie korzeń glistnika nazywali go „kamieniem mądrości” oraz coeli donum czyli „darem niebios„, co według niektórych źródeł jest genezą nazwy naukowej.

Glistnik od zawsze cieszył się wielką popularnością i był zalecany i badany przez takie sławy jak: Teofrast z Eroses, Dioskurydes, Hildegarda z Bingen, Paracelsus i Pierandrea Matthioli. Ziele dokładnie opisano już w 1550 r. p.n.e. Czesław Klimuszko sklasyfikował glistnik w pierwszej dwudziestce ziół mających największą moc uzdrawiania.

Ciekawostką jest skład nasion glistnika, bowiem  wyposażone są one w woreczek z białkowo-tłuszczowy z substancjami odżywczymi, który jest bardzo słodki, przez co zwabia mrówki, które go chętnie rozsiewają.

Inną ciekawostką jest zastosowanie owadobójcze. Palenie suchego ziela w domu pozwala wytępić komary, muchy i inne robactwo. W tradycyjnym rolnictwie w Chinach glistnik, jaskółcze ziele był stosowany jako naturalny oprysk na wszelkie robactwo.

glistnik-jakolcze-ziele_1531-2270.jpg

OPIS

Roślina pospolita w całym kraju; rośnie w lasach, na ich skrajach, w zaroślach, nad brzegami wód, w ogrodach, niekiedy występuje masowo. Lubi gleby wilgotne i miejsca zaciszne. Przy skaleczeniu roślina wydziela pomarańczowy sok, co jest jej cechą charakterystyczną.
Glistnik to roślina wieloletnia dorastająca do 90 cm wysokości. Łodyga wyprostowana, mocna, rozgałęziona, owłosiona; liście pierzastosieczne, dolne – ogonkowe, górne – siedzące, z wierzchu zielone, pokryte srebrnym delikatnym nalotem, od spodu siwe, owłosione; odcinki liści jajowate, nierówno-wrębno-karbowane, u nasady często zbiegające się; ogonki liściowe owłosione; włoski biało-siwe.
Kwiaty umieszczone na szczytach pędów; płatki korony żółte; działek kielicha 2, wcześnie odpadające, prawie kuliste; płatków korony 4, również koliste, całobrzegie, w górze rozszerzone.
Owoc – pękająca wzdłuż torebka w kształcie strączka; nasiona czarne, na przekroju białe, w smaku słodkie i jednocześnie gorzkie, opatrzone w białe ciałko – mięsisty wyrostek zwabiający mrówki.
Kwitnie od maja do października.

SKŁAD CHEMICZNY

Glistnik posiada bardzo bogaty skład chemiczny. Najwięcej ciał czynnych zawierają niedojrzałe owoce – do 2,4% i korzenie – do 4% s.m. (suchej masy) rośliny; natomiast ziele zawiera około 0,5% co do celów leczniczych w zupełności wystarcza. Substancje zapasowe w komórkach glistnika nie mają postać skrobi lecz formę glikogenu – charakterystyczne dla tkanek zwierzęcych; dzięki temu glistnik jest rośliną mrozoodporną.
Występujące w glistniku alkaloidy: Pochodne benzofenantrydyny – chelidonina, chelitrydyna, sangwinaryna, chelerytryna. Pochodne protopiny – protopina, alfa- i beta-allokryptopina. Pochodne protoberberyny – stylopina, koptyzyna, berberyna. Oprócz wyżej wymienionych alkaloidów w zielu występują; sparteina, oksysangwinaryna, chelirubina, chelidamina, metoksy-chelidonina, homochelidonina, korykawina, korykwileina, korykawidyna, kwas chelidonowy, kwas askorbinowy – 150-170 mg/100 g, kw. jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas bursztynowy, karoten (15 mg), olejek eteryczny ok. 0,01%), flawonoidy, saponiny, garbniki, sole mineralne.

greater-celandine-874723__340.jpg

DZIAŁANIE

Glistnik jest ziołem niezmiernie cennym, wykazującym silne, szerokie, a zarazem ciekawe działanie farmakologiczne. Jego działanie jest widoczne i pewne jeśli będzie odpowiednio stosowany.
Jaskółcze ziele działa silnie uspokajająco, nasennie, obniża napięcie mięśni gładkich i prążkowanych, zmniejsza ich pobudliwość, obniża napięcie mięśni naczyń krwionośnych, powoduje ich rozszerzenie, w tym także wieńcowych. Obniża ciśnienie krwi, ułatwia oddychanie, działa przeciwbólowo, przeciwuczuleniowo, znieczulająco, lekko narkotycznie, moczopędnie, przeciwobrzękowo, przeciwwirusowo, przeciwpierwotniakowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, silnie żółciopędnie, żółciotwórczo, przeciwzapalnie, przeciwnowotworowo. Reguluje, a zarazem przyśpiesza przemianę materii, reguluje wypróżnienia, odtruwa organizm, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego, reguluje miesiączkowanie, likwiduje zastoje żółci, przez co zapobiega powstawaniu kamieni żółciowych (niektórzy medycy uważają, iż glistnik ułatwia wydalenie drobnych kamieni i złogów żółciowych oraz piasku i kamieni moczowych), znosi stan przedmiesiączkowy i bolesne krwawienia miesiączkowe, poprawia samopoczucie, znosi bóle jajników.
Glistnik wywiera działanie papaweryno- kodeino- i morfinopodobne. Według Aminiewa jaskółcze ziele leczy polipowatość jelita grubego i brodawczaki pęcherza moczowego. Wyciąg z jaskółczego ziela pomaga osobom, które przeszły operację usunięcia pęcherzyka żółciowego.
Roślina ma działanie oczyszczające krew i krwiotwórcze, w takim wypadku oraz w przypadku białaczki poleca się aby używać je razem z pokrzywą i pędami dzikiego czarnego bzu. Jednak aby uzyskać dobre rezultaty należy codziennie wypijać co najmniej dwa litry herbatki sporządzone z tejże mieszanki.

WSKAZANIA

Kolka żółciowa, wątrobowa, jelitowa, żołądkowa, moczowodowa, nerkowa; bóle trzustki, kamica żółciowa i moczowa, zastoje żółci, zapalenie wątroby i pęcherzyka żółciowego, niedostateczne wydzielanie żółci, niewydolność wątroby, po wycięciu pęcherzyka żółciowego, zapalenie trzustki, nowotwory, choroba wrzodowa, bolesna biegunka, zapalenie żołądka, zaparcia, skąpomocz, obrzęki, zapalenie nerek, dróg moczowych i przydatków, bolesne oddawanie kału i moczu, bóle nerek, skurcze oskrzeli, utrudnione oddychanie, astma, zadyszka, dusznica bolesna, kaszel bolesny, kłucie w sercu, niedotlenienie mięśnia sercowego, nerwica i kołatanie serca, bezsenność, spięcie, zdenerwowanie, lęk, stres, wewnętrzny niepokój, nerwica żołądka i jelit, zmęczenie, osłabienie, zaburzenia miesiączkowania i hormonalne, okres po- i przekwitania i choroby z nim związane, bóle miesiączkowe, otyłość, choroby skórne, gruźlica (glistnik zabija pałeczki), choroby alergiczne i zakaźne, reumatyzm, zapalenie płuc, choroby narządów płciowych (stany zapalne jąder, jajników), stan przedmiesiączkowy, zaburzenia trawienia, niestrawność.

glistnik-jakolcze-ziele_1140-849.png  Przełamana pusta łodyga glistnika, widoczny wyciekający sok i delikatne włoski.

SUROWIEC i ZBIÓR

Ziele zbiera się przed lub w czasie kwitnienia, najlepiej w maju i w czerwcu, słoneczne dni podczas pełni lub przy przybywającym księżycu. Ziele suszymy w normalnej temperaturze, rozścielone w przewiewnym pomieszczeniu lub w temp. 35 – 40 stopni. Wygodnie też jest suszyć ziele zawieszone na sznurkach, a odgałęzienia w przewietrzanym mocno po mieszczeniu.
Dobrze wysuszone ziele kruszy się, a łodygi łamią się z trzaskiem, prawidłowo ususzone posiada miły, charakterystyczny zapach i jasno-zielony kolor. Jeśli znamy  miejsce występowania glistnika można go w razie nagłej potrzeby odnaleźć zimą, gdy wszystko przykryte jest śniegiem.

Uwaga! Ziela pozyskane w sierpniu i we wrześniu jest mało wartościowe i bardzo często żółknie podczas suszenia. Ziele należy ścinać sierpem lub ostrym nożem, tak aby nie uszkodzić korzeni. Zalecany przez niektórych zielarzy zbiór korzeni powinien być zarzucony. Glistnika mamy coraz mniej, a do celów leczniczych najwartościowsze jest ziele! Podczas zbioru zakładaj rękawiczki.

glistnik+-+Chelidonium+maius.JPG

MAGIA

Istnieją podania, iż alchemicy próbowali z Jaskółczego Ziela sporządzić złoto, czy im się to udało? Niestety nie znalazłam potwierdzenia, ale któż to wie, wszak moc roślin i wiedza pradawnych alchemików nie znała rzeczy niemożliwych…
Jaskółcze Ziele to jedno z najbardziej popularnych i cenionych ziół w magii. Używana chętnie przez wiedźmy, wiedźminów, szamanów, druidów, szeptuchy, po dziś dzień często wykorzystywana w magii rytualnej i uzdrawiającej.
Kto nosi przy sobie ziele jaskółcze, ten potrafi łagodzić kłótnie i ma przewagę nad wrogami.
Roślina zapewnia nam także ochronę podczas podroży.
Posmarowane drzwi bądź progu sokiem Jaskółczego Ziela chroni przed najściem niepowołanych osób i niechcianych gości.
Palenie ziela w kadzielnicy stymuluje pamięć i ułatwia zdobywanie wiedzy, a palone  podczas rytuałów wzmacnia zaklęcia.
Medytacja w towarzystwie ziela jest pomocna w uziemieniu i pomaga połączyć się z matką ziemią i jej mocą.
Zabrana na egzamin zdobywa dla nas pozytywne nastawienie egzaminatorów i potrafi wspomóc w osiągnięciu dobrych wyników.
Zabrana do sądu bądź urzędu pomoże w szybkim i  pozytywnym rozpatrzeniu naszej sprawy, bądź uzyskaniu łagodniejszego wyroku.
Zasuszona roślina, zawieszona w woreczku w samochodzie zapewnia bezpieczną jazdę i niemożliwość kradzieży.
Noszona przy sobie ochrania przed fałszywszymi ludźmi.

NAPAR

1 łyżkę ziela zalać 400 ml. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 100 ml (max 150 ml); dzieci powyżej 7 roku życia – zgodnie z wagą ciała: 25-30 kg. – 35 ml, 35-40 kg. -50 ml, 45-50 kg – 64 ml, 3-4 razy dziennie.

WYWAR

1 łyżkę ziela zalać 2 szklanki wody; gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Dawkować jak napar.

INTRAKT

0,5 szklanki świeżego i mielonego ziela zalać 400 ml. gorącej wódki; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dziennie po 10 ml w 50 ml wody; dzieci ważące 25-30 kg – 3 ml, 35-40 kg – 4 ml, 45-50 kg – 6 ml, 3-4 razy dziennie w 50 ml wody.

NALEWKA

0,5 szklanki suchego ziela zalać 400 ml wódki; macerować 14 dni; przefiltrować. Doustnie zażywać jak intrakt. Leczy niektóre oporne zmiany trądzikowe. W tym celu przemywać skórę 3 razy dziennie

images.jpg

WYCIĄG GLICERYNOWY

Każdą łyżkę świeżego lub suchego ziela zalać 30 g gliceryny płynnej i 15 ml wódki; wymieszać; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dziennie po 10 ml po rozcieńczeniu z dowolnym sokiem w zaparciach bolesnych, przy kolkach i kamicy moczowej oraz żółciowej.
UWAGA! Lek silny w działaniu!

Odwar z ziela na pobudzanie wydzielania żółci
Łyżeczkę ziela zalać w emaliowanym kubku szklanką wrzątku, włożyć do naczynia z gorącą wodą i pod przykryciem podgrzewać przez 15 minut. Odcedzić. Do uzyskanego płynu dolać tyle wody, ile go wyparowało podczas podgrzewania. Przestudzić. Pić po pół szklanki 3 razy dziennie przed posiłkami.

Herbatka na kolkę wątrobową (prof. J. Muszyński)
Zmieszać po łyżeczce ziela glistnika, mięty i kolendry, zalać szklanką wrzątku, odstawić pod przykryciem na 15 minut, odcedzić. Pić po pół szklanki co 3 godziny.

MIKSTURA AZULENOWA (Dr. H. różański) 

Wskazania: nerwice narządowe, stres, depresja, lęk, niepokój wewnętrzny, bóle brzucha, napięcie przedmiesiączkowe, bezsenność, kolki, choroby alergiczne.

Po 10 ml. nalewki glistnikowej, nalewki melisowej,  nalewki serdecznikowej, azulan – 5 ml. Wymieszać. Zażywać 3-4 razy dziennie po 60 kropli.

MIESZANKA PRZECIWALERGICZNA I USPOKAJAJĄCA (Dr. H. różański) 

Wskazania: alergiczne choroby skóry i ogólne (np. polekowe), podniecenie nerwowe, lęk, bezsenność, nerwice, skurcze mięśni gładkich, zaburzenia trawienne, złe samopoczucie, wewnętrzny niepokój, stres.

Wymieszać po 1 łyżce ziela glistnika, ziela melisy, ziela serdecznika, kwiatu rumianku. Stosowanie: 2 łyżki mieszanki zalać 400 ml. wrzącej wody, zaparza 20 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 150 ml; dzieci ważące 25-30 kg – 53 ml, 35-40 kg – 75 ml, 45-50 kg – 107 ml, 3-4 razy dziennie.

5647a664-2999-485d-8270-b5a189ffe5f4.jpg

KURZAJKI, BRODAWKI

W celu zlikwidowania kurzajek i brodawek należy nakładać świeży sok z zioła bezpośrednio na miejsce zmienione dwa razy dziennie przez okres od kilku do kilkunastu dni. Przez okres stosowania staramy się aby miejsce zmienione miało jak najmniej kontaktu z wodą. Z tego co pamiętam moja babcia mówiła, że przez okres 3 dni takiej zmiany nie należy wcale myć, a jedynie smarować sok iem rano i wieczorem. Sok ze świeżego glistnika zimą możemy zastąpić nalewką alkoholowej: brać 5 kropli, trzy razy dziennie z wodą lub stosować bezpośrednio na brodawkę lub odcisk.

OKŁAD NA RANY I SINIAKI

Całe zioło rozcieramy bezpośrednio na ranę lub przygotowujemy papkę. W celu przemywania otwartych ran lub zainfekowanych błon śluzowych należy sok z ziela rozcieńczyć z podgrzaną wodą demiralizowaną w stosunku 1:1. może być również wykorzystane jako papka na rany.

images.jpg

MACERAT NA CHOROBY OCZU

Stosowana zewnętrznie stopniowo cofa zaćmę i zmętnienie rogówki. Sok pomaga również w wypadku krwawienia do siatkówki oraz odklejenia siatkówki. Liść glistnika myje się i rozciera miękką oś liścia między zwilżonym kciukiem i palcem wskazującym. Uzyskanym maceratem smaruje się zamknięte oczy przesuwając palcem wskazującym w kierunku kącików oczu.

NALEWKA NA GRZYBICĘ

Bardzo skuteczna nalewka na grzybicę: 100 g świeżego ziela zalewamy 500 ml spirytusu, odstawiamy na tydzień. Po tym czasie filtrujemy. Nalewkę stosujemy rozcieńczając 10 kropli w 100 ml wody. Pijemy 2-3 razy dziennie.

KROPLE DO OCZU (A. Haretski) 

Świeżo zebrane ziele, najlepiej po kwitnieniu (ma w sobie bardziej stężoną koncentrację zdrowych substancji, posiada większą energię) należy rozdrobnić, wycisnąć sok i pozostawić na 4 godziny, następnie przecedzić dokładnie przez gazę. W razie potrzeby dwa razy. Do soku dodajemy miód w stosunku 1:1 (miód musi być dobrej jakości, bez żadnych dodatków, najlepiej prosto z pasieki, miód ze sklepu nie nadaje się do tego celu). Mieszamy i dodajemy 2 % dobrej jakości soli (niejodowanej). Całość gotujemy na bardzo małym ogniu, bez przykrycia przez 20 minut, cały czas mieszając i sukcesywnie usuwając powstałą na wierzchu pianę. Następnie koncentrat należy rozcieńczyć z wodą destylowaną w stosunku 1:1, dla dzieci w stosunku 1:2.

Używamy 3x dziennie po 1-2 kropli przez okres 10 dni. Potem robimy przerwę 10 dni i powtarzamy kurację. Po zakropleniu możemy odczuwać lekkie pieczenie. Nie należy wycierać oczu, możemy jedynie delikatnie rozetrzeć krople wokół oczu oraz rozsmarować na powiekę. Można też stosować w formie okładów, przykładamy na gazie nasączonej kroplami na około 10 minut.

greater-celandine-1262939__340.jpg

MAŚĆ Z GLISTNIKA

Maść z glistnika na wszelkie zmiany wirusowe i grzybicze, owrzodzenie i  trudno gojące się rany, w przypadku egzemy, liszajów świerzbu, trądziku, na opryszczkę, brodawki, kurzajki, afty, odciski. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo i przeciwgrzybiczo.

0,5 szklanki  świeżego ziela, bardzo drobno pokroić, zwilżyć obficie spirytusem oraz gliceryną, pozostawić na 20 minut. Następnie rozetrzeć w moździerzu dodając 200 gramów (według starej ludowej receptury smalcu) w wersji wegańskiej wazeliny lub oleju kokosowego, po przestudzeniu, dodajemy 10 ml. gliceryny i opcjonalnie 1 łyżkę dmso. Maść przechowujemy w lodówce do dwóch lat. Maść możemy dodatkowo zakonserwować dodając wosk pszczeli.

 

 

 

GNOJÓWKA GLISTNIKOWA

Przepis na gnojówkę roślinną, która dostarcza roślinom azotu, zniszczy bielinki kapustniki i muchy. Gnojówka z glistnika zawiera przede wszystkim azot. Są w niej również pożyteczne bakterie, które wspomagają procesy glebowe, np. tworzenie próchnicy. Gnojówkę najlepiej przygotowywać w maju i czerwcu. Jest bardzo prosta do zrobienia.
Całe rośliny, same liście czy pędy z kwiatami wkładamy do wiaderka napełniając 1/3, zalewamy deszczówką i odstawiamy w ustronnym miejscu w ogrodzie, w cieniu. Co kilka dni mieszamy, gnojówka jest gotowa gdy po zamieszaniu przestają wypływać bąbelki, około 2 do 4 tygodni, w zależności od pogody, im cieplej tym szybciej. Jest dość gęsta, zielonkawa, ma odczyn obojętny – pH około 7.

Jak stosować?

– Nawożenie w rozcieńczeniu 1:10 (1 część gnojówki, 10 części wody). Podlewać byliny, krzewy oraz drzewa owocowe i ozdobne.
– Niszczenie bielinka kapustnika w rozcieńczeniu 1:10 (1 część gnojówki, 10 części wody). Podlewać profilaktycznie warzywa kapustne na liście . Do kapusty ozdobnej można zastosować większe stężenie.
– zapobiegania pleśni tulipanów rozcieńczoną gnojówką w proporcjach 1:10 (1 część gnojówki, 10 części wody) podlać w maju profilaktycznie.
– Przyśpieszenie kompostowania gnojówkę rozcieńczamy wodą w dowolnych proporcjach lub stosujemy nie rozcieńczoną. Następnie kompostownik trzeba podlać. Resztki gnojówki, wrzucone do kompostu, zwabiają muchy, ale glistnik to dla nich naturalna trucizna.

UWAGA! nie należy nią podlewać warzyw o krótkim okresie wegetacji, np. rzodkiewki i szpinaku, po zastosowaniu np. na bielinka kapustnika na warzywach kapustnych trzeba zachować karencję przed zbiorem co najmniej 15 dni.

Z miłością Dziewanna

UWAGA!

Nie jestem lekarzem, jestem naturopatą, nie musisz się ze mną zgadzać, a ja nie odpowiadam za złe zastosowanie lub zrozumienie wyżej wymienionych porad. Służą one wyłącznie w celach informacyjnych. Wszelkie kuracje lecznicze należy skonsultować z lekarzem. Albo lepiej z dobrym naturopatą. Przeciwwskazaniem do stosowania kuracji glistikiem są: ciąża, karmienie piersią, zażywanie leków w skład, których wchodzi atropina i jej podobne.

Źródła: korzystałam z własnej wiedzy, z prywatnych rodzinnych zapisków oraz książek: „Ziołolecznictwo” Czesław Andrzej Klimuszko, „Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa” PWN
oraz stron:
http://www.rozanski.ch/fitoterapia1.htm
http://ogrodniedoskonaly.blogspot.com/2018/11/kwas-bootowa-czyli-jaskocze-ziele-na.html
http://www.medycynaludowa.com/pl/metodyka/uzdrowienie_wzroku_oczy.html
cytat początkowy: Marian Janusz Kawałko „Historie ziołowe”

 

Wpis z: https://magicznyzielnikdziewanny.com/2019/11/06/glistnik-jaskolcze-ziele/

Możesz również polubić…